BAB I
PENDAHULUAN
1.1 Latar
Belakang
Basa
jawa ing piwulangan ana ing sekolah kuwi penting banget. Kautamanane saka
pelajaran basa jawa kuwi amarga melajari babagan budaya jawa lan unggah-ungguh
basa jawa. Budaya jawa kuwi uga macem-macem, kayata seni wayang, tembang
macapat, geguritan, lan liya-liyane. Kuwi kabeh ora asing kanggone siswa sing
oleh pelajaran basa jawa ana ing sekolah.
Dene materi-materi kang ana ing piwulangan basa jawa kuwi akeh,
salah sijine yaiku dasanama. Dasanama kuwi uga diarani sinonim, yaiku tembung pirang-pirang kang duwe teges siji utawa padha.
Ing zaman sakiki pangertene ngenani
tembung-tembung basa jawa ing kalangan siswa kuwi minim. Kuwi bisa disebabake
amarga ing dhaerah siji lan sijine nggunakake tembung sing bedho, nanging
nduweni makna kang padha. Kang nyebabake akeh siswa sing ora ngerti tembung
siji lan sijine. Mula saka kuwi ing makalah iki ngandharake babagan dasanama.
Kang isine ngenani pangertene dasanama lan tuladha-tuladhane dasanama.
1.2
Rumusan Masalah
1.
Apa
ta kang diarani dasanama?
2.
Apa
ta dhasar-dhasare?
3.
Apa ta metode
sing nggampangake sinau dasanama?
1.3
Tujuan Masalah
1.
Mangerteni
pengertene dasanama.
2.
Mangerteni
dhasar-dhasare.
3.
Mangerteni
metode sing nggampangake sinau dasanama.
BAB II
PEMBAHASAN
2.1 Pangerten Dasanama
Dasanama yaiku saka tembung dasa lan nama. Dasa artine sapuluh lan
nama artine aran utawa jeneng. Dadi dasanama kuwi tegese jeneng kang akehe ana
sepuluh. Utawi tembung pirang-pirang kang duwe
teges siji utawa padha. Miturut kawruh Kasusastran, tembung dasanama ora mung
tumrap ing jeneng wae, nanging uga tumrap ing tembung-tembung akeh (tarkadang
cacahe nganti 10 temenan, kadang malah ana sing nganti luwih saka 10) kang
padha tegese utawa meh padha tegese.
Dasanama kuwi cocog kanggo piwulangan ana ing
SMP/SMA, amarga:
1. supaya para siswa ora mung ngerteni siji
tembung thok, nanging uga ngerteni jeneng tembung sing liyane sing dhuweni
teges kang padha,
2. nalika didhepi tembang macapat ora bingung
tembung-tembunge. Amarga biyasane tembang-tembang macapat kuwi nggunake
tembung-tembung sing tegese padha, nanging tembunge bedho.
2.2 Dhasare
Para siswa akeh sing angel nyinauni basa jawa.
Kuwi dibuktekake kurange minat lan semangat para siswa nalika pelajaran basa
jawa, lan uga biji sing padha sithik, kuwi biji ulangan, rapot utawa ujian
sekolah. Ora mung siswa sing ngarani basa jawa kuwi angel, setengahe guru uga
ngerasakake anane kangelan olehe mulang basa jawa ana ing kelas.
Olehe ngemas carane mulang ana ing kelas kuwi
mrihatinke. Para guru nggunakake metode sing iseh statis, yaiku mung nggunakake
metode ceramah, durung manfaatake alat peraga sing sempurna, lan
olehe nguwasani materi uga iseh terbatas.
Langkah-langkah sing bisa dienggo kanggo ningkatake prestasi
nyinauni basa jawa, yaiku bisa lewat modifikasi olehe nggunakake metode,
optimalisasi olehe nggunakake peraga, strategi pasinaon sing trep lan uga
nambahi referensi sumber pasinaon.
Dasanamane tembung, kuwi salah sijine bagian saka materi basa jawa
sing dikeluhke dening para siswa lan guru. Jarene materi kuwi kalebu materi
sing angel.
2.3 Metode sing Nggampangake
Sinau Dasanama
Saka sabab-sabab kang kaperang ing dhuwur, ana salah siji cara
utawa metode sing bisa dienggo kanggo nggampangake ana ing pasinaon basa jawa.
Metode kuwi yaiku nganakake utawa gawe kamus cilik sing isine ngenani babagan
dasanama. Kamuse kuwi cilik, praktis lan kreatif supaya gampang digawa ing endi
wae.
Muga-muga anane kamus pinter tentang dasanama tembung lan watake
tembang macapat bisa dienggo kanggo solusi masalah-masalah ana ing dhuwur. Ing
ngisor iki ana tuladhane kamus cilik kasebut:
No
|
Tembung
|
Dasanamane
|
1
|
Abang
|
Abrit, mbranang, jingga, rekta
|
2
|
Alas
|
Jenggala, wana,
wanadri, luwung
|
3
|
Anom
|
Timur mudha,
taruna, taruni
|
4
|
Arep
|
Ayun, apti,
arsi, arsa, septa
|
5
|
Anak
|
Atmaja, putra, siwi, sunu, suta, yoga
|
6
|
Angin
|
Bajra, bayu, maruta, pawana, samirana, sindung riwut.
|
7
|
Awak
|
Badhan,
sarira, raga
|
8
|
Bangke
|
Mayit,
parasu, kunarpa, wangke, sawa, kuwanda
|
9
|
Banyu
|
Her, warih, ranu, sindu, tirta, we, jala
|
10
|
Bapa
|
Bapa, sudarma, sudarmi, rama, yayah
|
11
|
Bodho
|
Blilu, dama, mudha, kumprung, koplo, jugul, pengung, punggung
|
12
|
Bumi
|
Bantala, bawana, buwana, basundara, jagad, mandhala, pratala,
paratiwi, siti, kisma
|
13
|
Buta
|
Asura, danuja, denawa, ditya, diyu, raseksa, yaksa, wil
|
14
|
Dalan
|
Delanggung, enu, gili, lurung, marga, margana, sopana
|
15
|
Dhewe
|
Pribadhi,
priyangga, anggana
|
16
|
Dhuwit
|
Arta, yatra,
uwang, picis
|
17
|
Dhuwur
|
Luhur,
inggil, dhuhur, punjung
|
18
|
Endah
|
Apik, raras,
peni, rum, halep, resmi, wicitra
|
19
|
Geni
|
Agni, api, apyu, brama, dahana, pawaka
|
20
|
Godhong
|
Ron, patra,
rondhon
|
21
|
Gunung
|
Aldaka, ancala, arga, ardi, giri, himawan, meru, parwata, prabata,
wukir
|
22
|
Ibu
|
Biyang, biyung, indhung, puyengan, rena, umi, wibi
|
23
|
Ireng
|
Cemani, cemeng, jlitheng, kresna, langking
|
24
|
Iwak
|
Matsura, mina, ulam
|
25
|
Jaran
|
Aswa, kapal, kuda, turangga, undhakan, wajik
|
26
|
Jeneng
|
Asma, aran, jejuluk, rum-rum, wewangi, tetenger
|
27
|
Kaya
|
Kadi, kadya, lir, mimba, pendah, pindha
|
28
|
Kethek
|
Juris, kapi, palwaga, rewanda, wanara, wre
|
29
|
Kraton
|
Dhatulaya, kedhaton, pura, puri
|
30
|
Kuning
|
Jenar, kapuranta, pita
|
31
|
Lanang
|
Jaler, jalu, kakung, priya
|
32
|
Langit
|
Akasa, antariksa, awang-awang, bomantara, dirgantara, gegana,
jumantara, tawang, widik-widik, wiyati, wyat
|
33
|
Lara
|
Gerah, gering, roga, sakit
|
34
|
Lintang
|
Kartika, sasa, sasadara, sudama, taranggana, wintang
|
35
|
Omah
|
Graha, panti, wisma, yasa
|
36
|
Pinter
|
Guna, lebda, limpat, wasis, widagda, widura, wignya
|
37
|
Sedih
|
Dhuhkita, kingkin, rudhatin, rudhita, sungkawa, susah, tikbra,
turidha, wigena
|
38
|
Slamet
|
Basuki, raharja, rahayu, swasta, yuwana, widada
|
39
|
Wadon
|
Dayinta, dyah, estri, juwita, kusuma, retna, rini, wanita, wanodya,
gini, putri
|
BAB
III
PANUTUP
3.1 Dudhutan
Para siswa akeh sing angel nyinauni basa jawa. Ora
mung siswa sing ngarani basa jawa kuwi angel, setengahe guru uga ngerasakake
anane kangelan olehe mulang basa jawa ana ing kelas. Kanggo ningkatake prestasi nyinauni basa jawa, yaiku bisa lewat
modifikasi olehe nggunakake metode pasinaon.
Salah siji cara utawa metode sing bisa dienggo kanggo nggampangake
ana ing pasinaon basa jawa. Metode kuwi yaiku nganakake utawa gawe kamus cilik
sing isine ngenani babagan dasanama. Kamuse kuwi cilik, praktis lan kreatif
supaya gampang digawa ing endi wae.
KAPUSTAKAN:
Padmosoekotjo, S. Ngengrengan Kasusastran Djawa I. Jogjakarta:
Hien Hoo Sing.
0 komentar:
Posting Komentar